bij: Jes. 49, 1-6 en Hand. 13, 22-26 en Lc. 1, 57-66.80
We vieren vandaag de geboorte van St. Jan de Doper. Dat is iets heel bijzonders. Immers van alle heiligen vieren we alleen de sterfdag, dat wil zeggen hun geboortedag in de hemel. Alleen van Jezus zelf en van Johannes de Doper vieren we de geboortedag. De geboortedag van Johannes op 24 juni is zelfs een groter feest dan de gedachtenis van zijn marteldood op 29 augustus. Daaraan merken we al dat Johannes in de beleving van de Kerk een bijzondere figuur is. En dat komt omdat hij op het snijpunt van het oude en het nieuwe testament staat. Hij is van de ene kant duidelijke een oud-testamentische profeet die volledig in de lijn van alle oud-testamentische profeten handelt. Zoals alle profeten wijst hij de mensen in Godsnaam op hun fouten en roept hen op zich tot God te bekeren. Zo staat daar Johannes aan de oever van de Jordaan en spreekt over de bijl die al aan de wortel ligt. Hij spreekt over het komende oordeel; over de Messias die komt en de wan in zijn hand heeft om het kaf van het koren, de goeden van de kwaden te scheiden. Hij roept mensen op tot een beter leven, tot een leven in overeenstemming met de wet van God onder dreiging met de straf van de Godswege zal komen. Hij voegt er nog een symbolische daad aan toe voor de mensen die serieus anders willen gaan leven. Hij doopt hen in de Jordaan ten teken van bekering en nieuw leven. Evenals de profeten van het oude testament voorspelt hij de Messias. Het grote verschil echter is dat hij niet spreekt over de Messias ver weg, in verre toekomst maar over de Messias die zeer dichtbij is: “Na mij komt iemand wiens schoeisel ik niet waard ben los te maken.” Een later zelfs: “Midden onder u staat Hij die gij niet kent”. Johannes de Doper is het ook die zelfs de Messias doopt. Die dan in geloof erkent: “Niet ik moet u dopen maar Gij mij”. Maar die dan toch Jezus doopt omdat deze wil dat alles volbracht wordt. Nadien wijst Johannes Hem aan als het Lam Gods dat de zonden van de wereld wegneemt.” Zo staat Johannes als oudtestamentische profeet met één been al in het nieuwe testament. Hij heeft de directe weg voor Jezus gebaand, Hij heeft hem herkend en aangewezen.
In zijn leven maakt Johannes duidelijk wat zijn naam betekent. Immers “Johannes” wil zeggen “God is genadig”. Dat God genadig is moet Johannes in zijn leven laten zien: dat Hij barmhartig is voor allen die zich bekeren, dat Hij ons redt en bevrijd in Jezus de Messias.
Vandaag vieren we de geboorte van de grote Voorloper. We gedenken dat God zijn geboorte met tekenen omgaf. Dat hij hem geboren deed worden uit zijn genade, uit ouders die uit zichzelf niet meer in staat waren kinderen voort te brengen. Ons wordt verteld hoe zijn vader Zacharias met stomheid geslagen was, toen God dit geheim voltrok. We horen hoe hij Christus al aankondigde door op te springen in de schoot van Elisabeth als Maria binnentreedt.
Jezus zelf spreekt in het evangelie met grote eerbied en respect over Johannes de Doper, de man op de grens van het oude en het nieuwe verbond. Zo eert ook de kerk hem vandaag en zingt met zijn vader Zacharias in diens lofzang, benedictus, iedere morgen in de lauden, het morgengebed van de Kerk:
En gij, kind, zult profeet zijn van de Allerhoogste,
want gij gaat voor de Heer uit om zijn weg te banen.
Gij zult zijn volk de boodschap van verlossing brengen
door de vergeving van hun zonden;
Dankzij de innige barmhartigheid van onze God,
die als een nieuwe dag voor ons zal opgaan;
Om licht te brengen in het duister en de schaduw van de dood
en onze voeten te geleiden op een weg van vrede.